Δημόσια διαβούλευση: μια παρεξηγημένη διαδικασία – η περίπτωση των 3Β

Την Τρίτη, 6 Ιουνίου, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, διεξήχθη μια πρωτόγνωρη, για τα δημοτικά δεδομένα, δημόσια διαβούλευση, πάνω σε τέσσερα σημαντικά έργα, εκ των οποίων τα δύο (η ενιαία κυκλοφοριακή μελέτη του Δήμου και η ανάπλαση της περιοχής εισόδου Ασκληπιείου Νοσοκομείου Βούλας) συγκέντρωσαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του πλήθους των παρευρισκομένων κατοίκων και εκπροσώπων κοινωνικών φορέων της περιοχής.

Η διαδικασία αυτή ήταν «πρωτόγνωρη» διότι δεν επιβάλλεται από το νόμο και ήταν πέρα από τις διαδικασίες διαβούλευσης στα θεσμοθετημένα όργανα, όπως είναι η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, τα τοπικά συμβούλια και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Για κάθε έργο υπήρχε μια συνοπτική και, ταυτόχρονα, ουσιαστική παρουσίασή του από τον αντίστοιχο μελετητή, την οποία ακολούθησαν ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το ακροατήριο.

Με άλλα λόγια, δόθηκε η ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη να εκφράσει δημόσια την άποψή του, πάνω σε συγκεκριμένες μελέτες (που βρίσκονται ακόμη σε προκαταρκτικό στάδιο) για τέσσερα σημαντικά έργα του Δήμου, παρουσία του Δημάρχου, του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου και άλλων δημοτικών και κοινοτικών συμβούλων.

Φυσικά, το ζητούμενο της όλης διαδικασίας είναι να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι εκφρασθείσες απόψεις των πολιτών από τους αντίστοιχους μελετητές και, στην τελευταία ανάλυση, από τη Δημοτική Αρχή και το Δημοτικό Συμβούλιο, πριν λάβουν οι μελέτες την οριστική τους μορφή.

Με την ιδιότητα του ειδικευμένου πολεοδόμου – χωροτάκτη, που είχε την ευκαιρία να παραστεί και, σε πολλές περιπτώσεις, να οργανώσει και να διευθύνει πληθώρα δημόσιων διαβουλεύσεων πάνω σε πολεοδομικές μελέτες (τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όσο και στην Ελλάδα), θα ήθελα να κάνω τα εξής σχόλια, σε ό.τι αφορά τη διαβούλευση της 6ης Ιουνίου:

1. Εκτός από ασυνήθιστη για τα ελληνικά δεδομένα, η διαδικασία ήταν και ουσιαστική, διότι δόθηκε σε όλους τους παρευρισκόμενους που το επιθυμούσαν, να λάβουν το λόγο και να εκφράσουν την άποψή τους.

2. Ως συνήθως σε ανάλογες περιπτώσεις, υπήρξαν και τοποθετήσεις που εξέφραζαν αρνητισμό χωρίς επιχειρήματα και φωνές που μάλλον στόχευαν στη δημιουργία προσκομμάτων στην ομαλή εξέλιξη της διαδικασίας. Παρ’ όλα αυτά, σε γενικές γραμμές, ο στόχος της διαβούλευσης, να ακουστούν οι απόψεις των πολιτών, επιτεύχθηκε με το παρά πάνω, ενώ η όλη διαδικασία διήρκησε σχεδόν πέντε ώρες.

3. Είναι προφανές ότι αποτελεί ρίσκο για τον Δήμαρχο (τον όποιο δήμαρχο) να προκρίνει τέτοιου είδους διαδικασίες, οι οποίες, μάλιστα, δεν επιβάλλονται από το νόμο. Όμως, είναι ένα ρίσκο που αξίζει τον κόπο, διότι η εμπειρία έχει διδάξει ότι: μελέτες και έργα που λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη των πολιτών που τους αφορούν, έχουν σχεδόν πάντοτε ως αποτέλεσμα τη βελτίωσή τους, πριν αυτά πάρουν την τελική τους μορφή και, ταυτόχρονα, την ευρύτερη αποδοχή τους και, επομένως, την ευκολότερη υλοποίησή τους.

Εν κατακλείδι, έχοντας υπόψη ότι διαβουλεύσεις τέτοιου είδους, αφενός είναι και χρονοβόρες και ψυχοφθόρες για αυτόν που τις προκαλεί, αλλά, αφετέρου, μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τη βελτίωση μελετών και έργων, είναι υποχρέωση ημών των πολιτών και να τις ενθαρρύνουμε και να τις στηρίζουμε.

Εξάλλου, αποτελεί σχήμα οξύμωρο, από τη μία να αμφισβητούνε κάποιοι τη χρησιμότητα τέτοιου είδους διαβουλεύσεων και, από την άλλη, να διαμαρτύρονται, εκ των υστέρων, στην περίπτωση που δεν ενημερώθηκαν και δεν ερωτήθηκαν πάνω σε θέματα που τους αφορούν. Δηλαδή, να διαμαρτύρονται διότι δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να ακουστεί η άποψή τους πάνω σε κάποιο σημαντικό έργο, πριν αυτό εγκριθεί και πάρει το δρόμο για υλοποίηση.

Και κάτι τελευταίο: Όπως η Δημοκρατία, για να λειτουργήσει σωστά, απαιτεί σεβασμό προς τους θεσμούς και διάλογο σε ήπιους τόνους, έτσι και η διαβούλευση για ένα σημαντικό έργο απαιτεί ανοιχτές διαδικασίες και ουσιαστικό διάλογο, με επιχειρήματα, μακριά από κραυγές και ανούσια συνθήματα.