25η Μαρτίου

Συμβολισμός έξοχος, στην μνήμη μιας σκληρής σύγκρουσης που εμείς την ονομάσαμε επανάσταση και οι Τούρκοι στάση. Στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά ένας ανηλεής πόλεμος μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Έλληνες και Αλβανοί βρέθηκαν τότε αντιμέτωποι και στα δύο θρησκευτικά στρατόπεδα.

Η επανάσταση των Ελλήνων από τον Οθωμανικό ζυγό που ονειρεύτηκαν οι Φιλικοί δεν έγινε ποτέ. Αυτό που έγινε υπήρξε ένας άγριος πόλεμος που άναψε ένας παπάς, ο Παπαφλέσσας στην Πελοπόννησο, την στιγμή που εμφανίζεται, ειδικά στον τόπο αυτό, ένας έντονος και ενοχλητικός προσηλυτισμός στον Μουσουλμανισμό.

Μια άκρως ενοχλητική αύξηση των Νεότουρκων, Χριστιανών δηλαδή που αλλάζουν πίστη. Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, στο ίδιο χωριό, σε αντιπαράθεση μέσα στην ίδια οικογένεια σε μια στιγμή κατά την οποίαν η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρουσιάζει σημεία κόπωσης. Είναι η αρχή του τέλους που θα το σφραγίσουν 100 χρόνια αργότερα οι Νεότουρκοι.

Εμείς οι Χριστόδουλοι από το Σόλο της Κορινθίας βαρέσαμε πρώτοι στις 13 του Μάρτη του 1821. Ξεσηκώστε τον τόπο, μας παρήγγειλε ο Παπαφλέσσας που δεν εμπιστευόταν τον Ζαΐμη και τον Γερμανό.

Αλλά ας αφήσω την μνήμη μου να ιστορίσει αυτά που έζησα 70 χρόνια πριν, στις 13 του Μάρτη του 1953:

Ο Μπαρμπαχρυσαντάκης

Στου Μάρτη τις 13 και τις 14 του 1821

Ο μικρός αδελφός του προπάππου μου, ο τελευταίος από τους οκτώ. Έτσι τον έλεγε ο παππούς μου ο Πάνος: ο Μπαρμπαχρυσαντάκης. Έτσι τον φώναζε και η μάνα μου και τα αδέλφια της, οκτώ κι αυτοί, έτσι τον είπαμε και εμείς, η τρίτη μετά από αυτόν γενιά, όσοι τον προλάβαμε ζωντανό. Τον θυμάμαι εκείνο το ανοιξιάτικο απόγευμα του Μάρτη του 53, μαθητής του Δημοτικού σχολείου, έξω από το σπίτι του παππού μου στη Αμαλιάδα. Φορούσε μαύρο σακάκι με ψιλή ρίγα γκρι και γκρίζο παντελόνι. Τα μαύρα λουστρίνια παπούτσια του κάλυπταν γκρίζες γκέτες με κουμπιά μαύρα. Άρχοντας ο γέρος. Στηριζόταν σε στάση χορευτή στο μαύρο του μπαστούνι με την ασημένια λαβή και προσπαθούσε να με εντυπωσιάσει.

Ήμουν ο πρώτος της γενιάς μου, σημαντικό, έπρεπε να παραλάβω το φορτίο των αναμνήσεων της δικής του γενιάς. Δεν ήταν η πρώτη φορά που με κουβέντιαζε αλλά αυτή η μέρα είχε μια ξεχωριστή σημασία. Ο Μάρτης είχε 13. Έγειρε προς το μέρος μου και ξεκίνησε την διήγηση: Σαν σήμερα πριν από 130 χρόνια ο παππούς μου και η παρέα του σχεδόν όλοι συγγενείς κτυπήσανε στο Αγρίδι τρεις Τούρκους ταχυδρόμους, που πήγαιναν από την Τρίπολη Στα Γιάννενα, την αλληλογραφία του Αλή Πασά και σαν αύριο, στις 14 του Μάρτη, άλλους οκτώ φοροεισπράκτορες και μετά από λίγες μέρες, στις 18 λιανίσανε 60 Τουρκαλβανούς στα Χάνια της Βάρσαβας που από τα Σάλωνα πήγαιναν στη Τριπολιτσά. Εμείς βαρέσαμε πρώτοι, οι Χριστόδουλοι από το Σόλο της Κορινθίας που στέκει εκεί ψηλά στην ανατολική πλαγιά του Χελμού.

Είχαμε την εντολή του Παπαφλέσσα που δεν εμπιστευότανε ούτε τον Ζαΐμη ούτε τον Γερμανό. Μας ζήτησε να ξεσηκώσουμε τον τόπο για να τους υποχρεώσει να κουνηθούνε. Τρεις μέρες μετά βάρεσαν τα Καλάβρυτα, ένας περίπατος ήταν και στις 22 του Μάρτη την Πάτρα. Αρχηγός ήταν ο Νικόλας, πρώτος ξάδελφος του παππού μου του Κωνσταντή, αρχοντόπουλο, που του κολλήσανε το παρατσούκλι Σολιώτης, λόγω της καταγωγής μας. Παλικάρι κατά πως λένε, τόλεγε η καρδιά του, αλλά μην νομίζεις και ο παππούς μας ήτανε πρώτος στο σπαθί και πρώτος στο σημάδι. Σε εμάς έδωσαν άλλο παρατσούκλι: «Σάκκος» γιατί ο παππούς ο Κωνσταντής έσκισε την φουστανέλα του για να δέσει τις πληγές των λαβωμένων και μετά φόρεσε ένα τσουβάλι για να μην φαίνονται τα αχαμνά του. Έτσι αλλάζουν τα ονόματα των ανθρώπων.

Τον πρόλαβα ζωντανό. Τσέλιγκας στο Δεσινό, στην άλλη πλευρά του Χελμού, την Αχαϊκή, όπου παντρεύτηκε και έκανε παιδιά κι εγγόνια. Εκεί γεννηθήκαμε εγώ και τα αδέλφια μου, εκεί γεννήθηκε και ο παππούς σου ο Πάνος πριν κατέβουμε οριστικά στο χειμαδιό, εδώ στην Αμαλιάδα και κόψουμε τα γίδια και τα πρόβατα. Πέντε σπίτια στέκουν ακόμα εκεί όρθια, τα Σακκέϊκα. Εκεί τον άκουσα , μικρό παιδί, να διηγείται τις μάχες που έδωσε η γενιά του για την λευτεριά, τη δική μας λευτεριά., λίγα χρόνια μετά τον μεγάλο μας πόλεμο.

Από τις τρεις ημερομηνίες για την συμβολική έναρξη της επανάστασης που είχε προτείνει ο Παπαφλέσσας, της 23ης του Απρίλη, μέρα γιορτής του μεγάλου Αγίου της Πελοποννήσου, του Άη Γιώργη, της 29ης του Μάη, επέτειο της άλωσης της Πόλης και της 25ης Μαρτίου που γιορτάζουμε την Παναγιά, προστάτιδα του Έθνους, προτιμήθηκε η τελευταία, μα η επέτειος αυτή καθιερώθηκε πολύ αργότερα στις μέρες του Όθωνα, εμείς όμως στο χωριό γιορτάζαμε στις 13 που βαρέσαμε τους Τούρκους στην πρώτη μάχη.