Οι λέξεις Ιστορούν και διδάσκουν

Η δόμηση της γλώσσας μας, επιτρέπει την ιχνηλάτηση της δημιουργίας των λέξεών της, μέχρι την απαρχή του χρόνου. Κάποιες φορές φθάνουμε σχεδόν έως τους άναρθρους ήχους του αρχανθρώπου. Από τις μονοσύλλαβες λέξεις περάσαμε στις πιο σύνθετες, με τις οποίες εκφράσαμε σε κάθε εποχή τις νέες ανάγκες μας. Δεν θα ήταν υπερβολή αν πούμε ότι ενίοτε οι φράσεις μιας άλλης εποχής είναι σήμερα λέξεις.

Η λέξη Φάληρο π.χ. Φαός – άλς – άρω > Φως – θάλασσα – συγκεντρώνω, προσδιορίζει το σημείο όπου συγκεντρώνεται το θαλασσινό φώς. Μια φράση μιας άλλη εποχής, μια λέξη σήμερα. Είναι λέξεις τις οποίες έφτιαξε με ποιητική διάθεση και σοφία η λαϊκή Μούσα με τρόπο απλό και έξυπνο.

Έτσι η καλή γνώση της γλώσσας, μας επιτρέπει την αποκωδικοποίηση των λέξεων, ακόμη και εκείνων οι οποίες δημιουργήθηκαν σε χρόνο απώτερο και με τον τρόπο αυτό, μας διευκολύνει να κατανοούμε απόλυτα εκείνο το οποίο με την συγκεκριμένη λέξη εκφράζουμε κάθε φορά.

Αυτήν την ικανότητα της γλώσσας μας εκμεταλλεύτηκε και αξιοποίησε η επιστήμη αλλά και η πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής για να εκφράσει τις καινούριες ανάγκες μέσα και έξω από τα σύνορα της γλώσσας μας. Λέξεις κλειδιά όπως: όραση, γράφω, τήλε, φωνή, κίνηση κλπ, έδωσαν εύκολα τις λέξεις που χρειαστήκαμε σχετικά πρόσφατα για τις νέες τεχνολογικές εφευρέσεις:

Κινηματο-γράφος, ραδιό-φωνο, τηλέ-φωνο, τηλε-όραση, φωνο-γράφος και γραμμόφωνο, κλπ.

Σήμερα θα μας απασχολήσει η λέξη Κινηματογράφος.

Κινηματογράφος ονομάστηκε στην σύγχρονη εποχή η νέα τέχνη της καταγραφής και αναπαραγωγής κινουμένων εικόνων. Έτσι ονομάσαμε αρχικά την τέχνη αλλά στην συνέχεια με την ίδια λέξη ονομάσαμε και την αίθουσα προβολής.
Ορθότερη θα ήταν η λέξη κινησιογράφος αφού αναπαράγει την κίνηση των εικόνων.

Βέβαια η λέξη εμφανίστηκε έξω από τα σύνορά μας με Λατινική μορφή: «cinematografo», λέξη που στην συνέχεια πετσοκόφτηκε για να γίνει πιο εύχρηστη από εκείνους για τους οποίους είχε μόνο ονομαστική αξία χωρίς να παραπέμπει σε συνειρμούς από τα επί μέρους τμήματά της, «γραφή» και «κίνηση», και κατάντησε «cinema» και «cine». Μετά γύρισε πάλι πίσω σε μας ως «Σινεμά» ή «Σινέ», με τις ίδιες έννοιες αλλά και κάτι παραπάνω αφού λέγοντας «πάμε σινεμά» εννοούμε πάμε να δούμε κάποιο κινηματογραφικό έργο.

Ταινία είπαμε την καταγραφή του έργου μεταφράζοντας την λέξη «Film». Ταινία ή Φιλμ αλλά και «έργο», λέξη η οποία ανταποκρίνεται ακριβώς στην ουσία του πράγματος.

Η ανοχή στην χρήση των λέξεων «Σινεμά», «Σινέ» «Φιλμ» και «Ταινία» οφείλεται ακριβώς στην δική μας άρνηση ή ανικανότητα να αναζητήσουμε επιτυχώς λέξεις εύχρηστες και συναφείς για τις αντίστοιχες έννοιες που θέλουμε να εκφράσουμε.

• Για την λέξη ταινία ως και δια την λέξη film έχουμε την λέξη «έργο» την οποία συχνά και εύστοχα χρησιμοποιούμε.

• Για την τέχνη φυσικά έχουμε την δική μας λέξη «κινηματογράφος», η οποία είναι ακριβής και εύγλωττα περιγραφική.

• Πρόβλημα έχουμε με την αίθουσα προβολής. Πως θα γίνουν οι δύο λέξεις μία; Εκεί χρησιμοποιούμε λανθασμένα την λέξη «κινηματογράφος» ή ακόμη χειρότερα την λέξη «σινεμά». Υπάρχει στην γλώσσα μας λέξη κατάλληλη για την αίθουσα προβολής;

Ασφαλώς και υπάρχει. Υπάρχει η λέξη «Θέατρο» η οποία προσδιορίζει τον χώρο εις τον οποίον γίνεται θέαση κάποιας παράστασης ή αναπαράστασης ή κάποιου γεγονότος. Γιατί όχι και η θέαση της προβολής ενός κινηματογραφικού έργου;

Υπάρχει βέβαια η ανάγκη αντιδιαστολής μεταξύ προφορικού έργου, το οποίο ονομάζουμε θεατρικό, ακριβώς επειδή αναπαράγεται στο θέατρο και κινηματογραφικού έργου, το οποίο αναπαράγεται σε κατάλληλα διαμορφωμένες αίθουσες προβολής. Επεχειρήθηκε αδόκιμα η λέξη «Κινηματοθέατρο» αντί του ορθού «κινηματογραφοθέατρο», το οποίο είναι λέξη μεγάλη και δύσχρηστη.

Στην εποχή μας, η εξοικείωση με Αγγλικούς όρους μας τρέπει να χρησιμοποιούμε μικρές και εύχρηστες λέξεις, χωρίς παραπεμπτικούς εννοιολογικούς συνειρμούς, και η ανάγκη αυτή όταν δεν εξυπηρετείται από την γλώσσα μας λόγω της περιρρέουσας γλωσσοπενίας, οδηγεί στη βαρβαρική ανεξιγλωσσία η οποία εκφράζεται ως ανοχή στην χρήση συμβολισμών, δανείων, αντιδανείων και κατακρεουργημένων ανοσιουργημάτων.

Με τον τρόπο αυτό η γλώσσα μας αρχίζει να χάνει μια βασική ιδιότητα που την έκανε εύχρηστη μέχρι σήμερα. Την πολύτιμη ικανότητά της να δημιουργεί νέες λέξεις για να ονοματίσει νέες ανάγκες.

Κινηματογράφος λοιπόν η τέχνη. Κινηματογραφικό έργο ή απλώς έργο, το δημιούργημα της τέχνης αυτής και αίθουσα προβολής η θέατρο το μέρος όπου προβάλλεται και μπορούμε να πάμε να την δούμε. Τα άλλα είναι νεοβαρβαρικά.