Κότινος

Αναφέρεται στα ετυμολογικά λεξικά ως :

Στέφανος εκ κλάδου Ελέας
Στέφανος εκ κλάδου αγρίας Ελέας
Άγρια Ελέα
Δάνειο αγνώστου προελεύσεως

Η τελευταία εκδοχή είναι παντελώς λανθασμένη. Το λάθος της αναφοράς σε γλωσσικά δάνεια της Ελληνικής γίνεται όταν επιχειρείται αβασάνιστα και ανεπιτυχώς η ταυτοποίηση ευθείας γλωσσικής συγγένειας εντός της Ιωνικής διαλέκτου.

Η γλώσσα μας άρει ευθείαν την καταγωγή από την πρωτογενή και αρχέγονη γλώσσα και επομένως δεν έχει νόημα να ομιλούμε για γλωσσικά δάνεια. Είναι ενδεχομένως ορθότερο να ομιλούμε για αντιδάνεια όταν εντοπίζουμε λεκτικές παραλλαγές που παρήχθησαν έξω από τον Ελληνικό κόσμο. Δηλαδή σε κοινωνίες οι οποίες δεν ομιλούσαν κανένα από τα γνωστά ιδιώματα τα οποία έχουν ταυτοποιηθεί ως «Ελληνικά».

Η ταυτοποίηση της λέξης «κότινος» εντός της Ιωνικής δεν είναι δύσκολη.

Πλησιέστερη στην πραγματικότητα είναι η εκδοχή που αποδίδει στην λέξη την σημασία της αγρίας Ελέας.

Πράγματι «κότινοι» ονομάζονται τα άγρια μπόλια ελιάς που ξεφυτρώνουν από το κάτω μέρος του κορμού του δένδρου και το επιφανειακό τμήμα των ριζών του. Οι κλάδοι αυτοί είναι ευθείς και εύκαμπτοι και ως εκ τούτου προσεφέροντο για την κατασκευή των στεφάνων με τους οποίους εστόλιζαν της κεφαλές τους οι πρόγονοί μας σε διάφορες ευκαιρίες.

Για να εντοπίσουμε το γιατί οι άγριοι αυτοί κλάδοι ελιάς ονομάστηκαν «κότινοι», πρέπει να ανιχνεύσουμε τις συνήθεις χρήσεις τους.

Στις μέρες μας από τα κλαδιά αυτά τα παιδιά στα χωριά μας φτιάχνουν τις «ξόβεργες» , οι γονείς όμως φτιάχνουν τις βίτσες για να τιμωρούν τους άτακτους νέους.

Οι γονείς λοιπόν «κοτέουν» τους άτακτους γιους, δηλαδή τους απειλούν με τιμωρία κραδαίνοντας την ευθύγραμμη και εύκαμπτη αγριόβεργα της ελιάς και οι νεαροί «κιοτεύουν», δηλαδή δειλιάζουν προ της αιωρούμενης απειλής.

Η λέξη λοιπόν άρει την καταγωγή της από το ρήμα «κοτέω», οργίζομαι, κρατώ κακία, μοχθώ, απειλώ.

Το ρήμα γεννάται από την λέξη «κότος», οργή, μήνις, έχθρα, απειλή.

Η ετυμολόγηση της λέξης «κότος» μας παραπέμπει στην αρχαϊκή «κό - F - ος» , με το «Φι» που ακούγεται να προσδιορίζει τον χειλεώφονο Δίγαμμα.
Στην Ιωνική η λέξη «κόFος» αποδίδεται ως «κώος» και σημαίνει τον βόλο, την μικρή πέτρα. Αυτή τη μικρή πέτρα την οποία εκσφενδονίζει η γνωστή σε όλους μας σφεντόνα. Όταν η μικρή πέτρα, ο κώος, έχει σαν στόχο εμάς, αποτελεί απειλή, δηλαδή κότον, εκείνος δε που την εκσφενδονίζει για να μας πλήξει το κάνει γιατί μας εχθρεύεται, μας κοτέει.

Η λέξη κώος ευρίσκεται στην αφετηρία πολυπληθών οικογενειών λέξεων.

Από αυτή παράγεται και ο «κώνος», το κουκουνάρι αλλά και το γνωστό γεωμετρικό σχήμα, που έμοιαζε με την μυτερή πέτρα, εργαλείο των προγόνων μας, όπως επίσης και η λέξη «κωμωδός» που προσδιορίζει τον στεφανωμένο με κότινο τραγουδιστή και η λέξη «κώμος» που σημαίνει γλέντι, δηλαδή προσδιορίζει την εκδήλωση στην οποία συμμετέχει ο κωμωδός, κλπ.

Αυτή την πολύπλοκη διαδικασία συνειρμών, θα την αντιμετωπίσουμε κάθε φορά που θα επιχειρήσουμε ετυμολογώντας να φθάσουμε στις ρίζες της γλώσσας μας.

Την περιέγραψε ο Πλάτων στον «Κρατύλο» και την ανέλυσε με σαφήνεια ο αείμνηστος ακαδημαϊκός μας Τσατσόμοιρος, στο περίφημο έργο του «Πελασγικά».

Αυτός είναι ο πλούτος της γλώσσας μας.

Μια γλώσσα που την έχτισαν, ο τρόπος της ζωής μας, τα έθιμά μας και οι πολιτιστικές πιέσεις που αναπτύχθηκαν στον τόπο μας, στην διάρκεια των χιλιετηρίδων.