To διακύβευμα των εκλογών της Αυτοδιοίκησης και το έλλειμμα στο δημόσιο διάλογο

Στις 26 Μαΐου και στις 2 Ιουνίου αναμένεται να εκλεγούν οι νέες διοικήσεις των δήμων και των περιφερειών της χώρας χωρίς ωστόσο να έχει απασχολήσει το δημόσιο διάλογο το διακύβευμα της αναμέτρησης αλλά και το «κομβικό σημείο» στο οποίο βρίσκεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ιδιαίτερα σε μια πολιτικά συμπυκνωμένη περίοδο αλλά με έντονη φόρτιση οι εκλογές της Αυτοδιοίκησης εμφανίζονται ως μικρογραφία και κακέκτυπο της κεντρικής πολιτικής σκηνής ενώ στην πραγματικότητα έχουν έντονο ενδιαφέρον για ουσιώδη ζητήματα και σε κοινωνικό αλλά και πολιτικό επίπεδο.

Πολιτικές για την πράσινη ενέργεια, την ανακύκλωση απορριμμάτων, την προσαρμογή εφαρμογών για «έξυπνες πόλεις», η ανάγκη για κοινωνική πολιτική από τους δήμους με πόρους κατευθυνόμενους προς αυτή (Παιδεία, Υγεία, Αθλητισμός, η δημιουργία πλέγματος κοινωνικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο) αλλά και η ανάγκη για πραγματική αυτονομία των δήμων και την αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος προς την Αυτοδιοίκηση αποτελούν κρίσιμα ζητήματα για την επόμενη ημέρα των εκλογών αλλά δυστυχώς καταλαμβάνουν πολύ μικρό χώρο στον δημόσιο διάλογο.

Οι περισσότεροι υποψήφιοι τοπικοί αντιπρόσωποι χωρίς να λείπουν οι εξαιρέσεις (αν και ελάχιστες) εμφανίζονται να μην αντιλαμβάνονται το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται και αναπαράγουν τις συνθήκες του παρελθόντος και εμφανίζονται να μην αντιλαμβάνονται ότι σε όλο αυτό το κομματικό «παίγνιο» ο πραγματικός χαμένος είναι ο ίδιος ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ο Πολίτης. Η άσκοπη και στην πραγματικότητα αντι-πολιτική μετατροπή των τοπικών εκλογών σε μάχη κομματικών διαστάσεων αποπροσανατολίζει από το βασικό δίληµµα της αναμέτρησης.

Για να κατανοήσουμε τα ελλείμματα του δημόσιου διαλόγου και το νέο τοπίο που διαμορφώνεται είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι από την πλευρά της ΕΕ για να αμβλυνθούν οι διαφορές εντός των κρατών μελών της για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027 προϋπολογίζει να διατεθούν κεφάλαια ύψους 331 δισ. ευρώ προσαρμόζοντας τις παρεμβάσεις της στις περιφερειακές και τοπικές ανάγκες και κατευθύνει τους πόρους για να στηρίξει αναπτυξιακές στρατηγικές που διαχειρίζονται οι τοπικές αρχές.

Επίσης, πολλές από τις μεγάλες προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας –καταπολέμηση του αποκλεισμού, κλιματική αλλαγή, ενσωμάτωση των μεταναστών – θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο των πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών της Ευρώπης.

Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαική Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί περαιτέρω η αστική διάσταση της πολιτικής συνοχής. Το 6 % του προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης θα διατεθεί για επενδύσεις στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη με τις πόλεις να θεωρούνται ως μηχανές παραγωγής ανάπτυξης και καινοτομίας ενώ ταυτόχρονα καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ίδιες πιεστικές προκλήσεις, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός και άλλα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ότι η πλειονότητα των επενδύσεων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής θα προσανατολίζονται στους στόχους για «μια εξυπνότερη και πιο πράσινη Ευρώπη» και αυτές προσαρμοσμένες σε τοπικό επίπεδο. Με βάση τη δέσμευση που έχει αναλάβει η ΕΕ στην πρότασή της για τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της το 25 % των κοινοτικών δαπανών θα συνεισφέρουν στη δράση για το κλίμα.

Παρατηρούμε ότι σε όλους τους νέους θεματικούς στόχους υπάρχει ενδιαφέρον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και η εξειδίκευση τους αναμένεται να δημιουργήσει μεγάλες ευκαιρίες για τους δήμους. Η αξιοποίηση αυτή είναι προφανές ότι δεν θα γίνει αυτόματα. Χρειάζεται συγκεκριμένη προετοιμασία, σχεδιασμό και παρέμβαση.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται λοιπόν σε ένα κομβικό σημείο. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν συσσωρευμένες παθογένειες, αδυναμίες και στρεβλώσεις, οι οποίες κατέστησαν ακόμα πιο ορατές και σε πολλές περιπτώσεις εκρηκτικές, υπό το βάρος των επιπτώσεων της μακροχρόνιας κρίσης και από την άλλη ένα νέο τοπίο που διαμορφώνεται μέσα στην ΕΕ το οποίο επιζητεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει δράσεις σε όλα τα επίπεδα.

Στα τέλη Μαΐου, αυτό που ουσιαστικά θα αποφασίσουν οι πολίτες θα κρίνει το στοίχημα της επόμενης πενταετίας: Την ορθή αξιοποίηση των πόρων που θα διαχειριστεί η Αυτοδιοίκηση και την υπεύθυνη αποκέντρωση του ελληνικού κράτους.