Ακροβατώντας ανάμεσα στη βοήθεια και την εξάρτηση

Η ψυχολογία έχει αναμφίβολα κατακτήσει τη θέση που της αξίζει στη δημόσια σφαίρα. Εκεί που κάποτε υπήρχε σιωπή, ενοχή ή και ντροπή, σήμερα υπάρχει διάλογος. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν εσωτερικές συγκρούσεις, άγχη, φοβίες, απώλειες. Και σωστά κάνουν.

Και όμως, παρά την πρόοδο, υπάρχει κάτι που αξίζει να μας προβληματίσει. Mήπως, στην προσπάθειά μας να φροντίσουμε την ψυχική μας υγεία, φτάνουμε στα άκρα; Μήπως αρχίζουμε να εξαρτόμαστε από τη συνεχή παρουσία ενός ειδικού, ακόμη και για τις πιο καθημερινές ή αναμενόμενες προκλήσεις της ζωής;

Η τάση είναι πια ορατή. Όλο και περισσότεροι απευθύνονται σε ψυχολόγους όχι μόνο για τη διαχείριση σοβαρών δυσκολιών, αλλά και για να πάρουν αποφάσεις, να ερμηνεύσουν συναισθήματα, να δώσουν νόημα σε καταστάσεις που άλλοτε θα τις συζητούσαν απλώς με έναν φίλο ή θα τις επεξεργάζονταν μόνοι τους. Από έναν δύσκολο συνάδελφο μέχρι μια απογοήτευση στον έρωτα, η πρώτη αντίδραση είναι πια: «θα το συζητήσω στη συνεδρία».

Ο ψυχολόγος μετατρέπεται έτσι, σιωπηρά, σε ρυθμιστή ζωής. Όχι πια ως εργαλείο ενδυνάμωσης, αλλά ως ενδιάμεσος για να σταθεί κάποιος απέναντι στην ίδια του την πραγματικότητα. Και εκεί γεννιέται το ερώτημα: πού σταματά η χρήσιμη υποστήριξη και πού ξεκινά η εξάρτηση;

Η ψυχολογική υποστήριξη είναι πολύτιμη  όταν έχει στόχο την απελευθέρωση. Όταν βοηθά τον άνθρωπο να σταθεί στα πόδια του, να αποκτήσει επίγνωση, να διαχειριστεί τον εσωτερικό του κόσμο με περισσότερη ψυχραιμία και λιγότερο φόβο. Όταν, τελικά, σε φέρνει πιο κοντά στον εαυτό σου.

Αν όμως κάθε απόφαση, κάθε σκέψη, κάθε συναίσθημα περνά πρώτα από το φίλτρο μιας συνεδρίας, τότε δεν μιλάμε πια για αυτογνωσία αλλά για υποκατάσταση ευθύνης. Κι αυτό, αντί να λύνει εσωτερικές συγκρούσεις, μπορεί να τις συντηρεί.

Η ζωή δεν είναι πάντα ξεκάθαρη. Δεν εξηγείται πάντα λογικά. Κάποιες φορές, το άγχος είναι απλώς άγχος. Η αμφιβολία, φυσικό κομμάτι της εξέλιξης. Ο πόνος, ένα αναγκαίο πέρασμα. Δεν χρειάζονται όλα αναλυτικό πλαίσιο, ούτε κάθε συναίσθημα θεραπευτικό χειρισμό.

Χρειάζεται να μάθουμε να ακούμε και να εμπιστευόμαστε και τη σιωπή μας. Να ζυγίζουμε με τα δικά μας κριτήρια. Να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κάνει και λάθη, χωρίς να περιμένει πρώτα την έγκριση ενός ειδικού.

Ο ψυχολόγος είναι πολύτιμος. Είναι συνοδοιπόρος, καθρέφτης, υποστήριξη. Δεν είναι όμως υποκατάστατο βούλησης, ούτε οδηγός ζωής. Αν καταλήξουμε να τον χρειαζόμαστε για να μας πει ποιοι είμαστε, τότε έχουμε χάσει ακριβώς εκείνο που πήγαμε να βρούμε: τον εαυτό μας.

Ανάμεσα στην ωφέλεια και την εξάρτηση, η γραμμή είναι λεπτή. Και ο σύγχρονος άνθρωπος, συχνά κουρασμένος, αβέβαιος και εκτεθειμένος, ακροβατεί καθημερινά πάνω της.

Το ζήτημα δεν είναι αν θα ζητήσουμε βοήθεια. Το ζήτημα είναι αν, τελικά, μπορούμε να μάθουμε να ζούμε και χωρίς αυτήν.